Over het Weeshuis
Het Elisabeth Weeshuis in Culemborg, aan de Herenstraat 29, is in 1560 gesticht, mogelijk gemaakt door de nalatenschap van de kinderloos gestorven vrouwe Elisabeth, gravin van Culemborg.
Zij liet na haar dood in 1555 een groot deel van haar vermogen na aan de armen van de stad en onder meer dit weeshuis werd ermee bekostigd. De kosten bedroegen 15.545 gulden en het startkapitaal nog eens 32.000 gulden. Daarmee is het Culemborgse weeshuis waarschijnlijk het duurste weeshuis uit de Nederlandse geschiedenis. Het was daarnaast het eerste nieuwgebouwde weeshuis in Nederland. Wezen werden tot die tijd in bestaande panden ondergebracht, zoals kloosters of woonhuizen.
In 1952 verliet de laatste wees het huis en werd het weeshuis tijdelijk onderdak van de Christelijke HBS. De weesvader, de heer Hoekstra, woonde aanvankelijk ook nog in het gebouw en was een toevlucht voor scholieren die uit de les waren gestuurd. Het gebouw was al snel te klein, er werden twee barakken in de tuin gezet, tussen de appelbomen. Bijna gelijktijdig met invoering van de Mammoetwet trok de HBS naar het nieuwe gebouw, het Koningin Wilhelmina College.
Van buiten ziet het gebouw er nog vrijwel zo uit als toen het in 1560 geopend werd. Van binnen is het regelmatig aangepast aan de eisen van de tijd.
Na de renovatie van 2012-2014 wordt het gebouw verhuurd aan de Bibliotheek Rivierenland, het Elisabeth Weeshuis Museum, Volksuniversiteit West Betuwe en Weescafé De Witte Schuur. Zij zorgen ervoor, met de gemeenschappelijke entree en ruimtes, dat het een plek is om te ontmoeten, ontwikkelen en te ontspannen in een historische ambiance. Uniek voor Culemborg en omstreken.
